Αποθήκη Ελευθερίας

Ο Rothbard πέρα από πολυγραφότατος ακαδημαϊκός υπήρξε πρότυπο του ακτιβιστή διανοούμενου που πασχίζει να δει τις ιδέες του να υλοποιούνται. Προβληματισμένος αναφορικά με την κυριαρχία του κρατισμού στην αμερικανική κοινωνία, απέδιδε την περιορισμένη εμβέλεια των φιλελεύθερων ιδεών στην ύπαρξη μιας «λανθασμένης συνείδησης» (false consciousness) στο κοινωνικό σώμα, κάτι αντίστοιχο με την «ιδεολογική ηγεμονία» του ιταλού μαρξιστή Antonio Gramsci, η οποία λειτουργεί ως φίλτρο που παρεμποδίζει την πρόσληψη των βασικών αρχών της Ελευθερίας. Συνήθιζε να λέει πως οι μαρξιστές αφιερώνουν το 90% του χρόνου τους στη στρατηγική και μόλις το 10% στη θεωρία, ενώ οι φιλελεύθεροι κάνουν το αντίστροφο.

Για το λόγο αυτό αφιέρωσε μεγάλο μέρος του χρόνου και της εργασίας του στη διάδοση των φιλελεύθερων ιδεών. Συνέδραμε στην ίδρυση του Libertarian Party των ΗΠΑ και στην ίδρυση ινστιτούτων πολιτικής σκέψης (όπως το Mises Institute και το Centre for Libertarian Studies). Υπήρξε συν-εκδότης μεγάλου αριθμού αξιόλογων περιοδικών επιθεωρήσεων, όπως οι The Journal of Libertarian Studies, Review of Austrian Economics και Free Market, ενώ συνέγραψε εκατοντάδες άρθρα και έδωσε αμέτρητες διαλέξεις.

Έτσι, εναντιώθηκε στη «μεικτή οικονομία» (mixed economy), στη συναίνεση με τον υφέρποντα κρατισμό (creeping statism) του κοινωνικού κράτους (Welfare State) της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και τον συγκεντρωτισμό του συντηρητικού χώρου. Μάλιστα, εναντιώθηκε στην άποψη ότι ο Herbert Hoover ήταν υπέρμαχος του laissez-faire, υποστηρίζοντας πως ήταν πρόωρος οπαδός του New Deal.

Σε αυτή τη βάση, συνεπής προς τον ριζοσπαστισμό και την ασυμβίβαστη στάσή του, απέρριπτε σε επίπεδο αρχών το «ελάχιστο κράτος» (minimal state) και δεν δίστασε να ασκήσει κριτική σε σπουδαίους φιλελεύθερους διανοητές, όπως οι Milton Friedman, James Buchanan και Ronald Coase, αλλά κι’ αυτόν ακόμη τον Friedrich Hayek, κατηγορώντας τους συχνά για συμβιβασμό με σοσιαλιστικές ιδέες. Οι απόψεις του συχνά τον έφεραν κοντά στον ατομικιστικό αναρχισμό και τον αναρχοκαπιταλισμό, όπου στάθηκε μεγάλη επιρροή για τους εκπροσώπους της σχολής, όπως ο David Friedman.

Αυτό που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι, ο Rothbard στην αναζήτησή του για τους ευνοϊκούς όρους πραγμάτωσης των ιδεωδών της Ελευθερίας, υπήρξε αντιδογματικός και ευέλικτος, δεκτικός σε νέες ιδέες και προτάσεις. Είναι χαρακτηριστικό πως, εξέδωσε την δεκαετία του ΄60 την βραχύβια), πλην όμως αξιόλογη, επιθεώρηση «Αριστερά & Δεξιά» (Left and Right) ως χώρου σύνθεσης και ανάδειξης των εκλεκτικών συγγενειών της φιλελεύθερης Δεξιάς με την ατομοκεντρική, αντι-μονοπωλιακή και αντι-γραφειοκρατική Νέα Αριστερά (New Left) της εποχής και την προτίμηση της στους «παράλληλους θεσμούς» (parallel institutions).

Σήμερα με τον κρατισμό να αδυνατεί να δώσει απαντήσεις στα σύγχρονα ζητήματα, κατά τρόπο αντίστοιχο με τα αδιέξοδα της «Μεγάλης Κοινωνίας» (Great Society) του Lyndon Johnson, αναπτύσσεται ένα ρεύμα ιδεών στην κατεύθυνση της διαμόρφωσης ενός φιλελεύθερου σοσιαλισμού, με στόχο την αναζήτηση μη κρατικών τρόπων πραγμάτωσης του διαχρονικού αιτήματος της δικαιοσύνης και του συγκερασμού της αλληλεγγύης και των αγορών, μέσα από τα οργανωτικά πρότυπα της συμμετοχικής δημοκρατίας (participatory democracy) και τους θεσμούς της κοινωνίας των πολιτών (civil society). Σε αυτή τη συζήτηση ο Rothbard σίγουρα θα συμμετείχε με ενθουσιασμό.

Στις μέρες μας, υπό τη σκιά των διεθνών εξελίξεων, η σκέψη του γίνεται ξανά επίκαιρη. Όχι μόνο αναφορικά με τις νομισματικές κρίσεις των προηγούμενων ετών υπό το καθεστώς των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών, αλλά και της χρηματοδότησης της πολεμικής μηχανής των ΗΠΑ. Έτσι, τολμούμε να ισχυριστούμε πως σήμερα ο Ρόθμπαρντ θα ήταν σφοδρός πολέμιος της πολιτικής Μπους και της κυριαρχίας των νέο-συντηρητικών, τόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ με την περιστολή των ατομικών ελευθεριών στο πλαίσιο των αντιτρομοκρατικών μέτρων και την αύξηση των δημοσίων δαπανών (όχι μόνο των αμυντικών) όσο και στο εξωτερικό με τη μιλιταριστική προβολή δογματικών ιδεών και την περιφρόνηση του φιλελεύθερου κοσμοπολιτισμού. Ο Ρόθμπαρντ πίστευε ότι οι Ρεπουμπλικάνοι είχαν εγκαταλείψει τις ιδρυτικές αρχές τους και καλούσε σε μια επιστροφή στον κλασσικό αμερικανικό φιλελευθερισμό του Τόμας Τζέφερσον και του Τόμας Πέιν, καθώς και της επονομαζόμενης Παλαιάς Δεξιάς (Old Right), του χαλαρού συνασπισμού προσωπικοτήτων που αντιπαρατέθηκε στο New Deal και την εξωτερική πολιτική του Ρούσβελτ.

5. Αντί Επιλόγου

Δυστυχώς, στη χώρα μας το έργο του Ρόθμπαρντ, όπως άλλωστε και άλλων φιλελεύθερων στοχαστών, παραμένει τραγικά άγνωστο. Την προσπάθεια διάρρηξης αυτού του πέπλου της διανοητικής άγνοιας έρχεται να ενισχύσει ένας σχετικά νέος εκδοτικός οίκος, οι εκδόσεις «Ελάτη», που ανέλαβαν με τη συνεργασία του «Δικτύου Ελευθερίας» το, ομολογουμένως επιτυχημένο, εγχείρημα της κυκλοφορίας του βιβλίου αυτού. Ήδη, οι εκδόσεις «Ελάτη» μας έχουν προσφέρει έργα, όπως την «Ανίερη Συμμαχία» του Τάκη Μίχα και το «Ο Ρόλος της Ρωσίας στην Παγκόσμια Ιστορία» του Marshall Poe. Ελπίζω πως η προσπάθεια αυτή θα έχει συνέχεια και ότι η σχετική βιβλιογραφία θα συνεχίσει να εμπλουτίζεται με νέους τίτλους.

Εάν με ρωτούσατε για το ποια έκδοση αντιπροσωπεύει καλύτερα την σκέψη του Rothbard θα σας πρότεινα την «Ηθική της Ελευθερίας» (The Ethics of Liberty). Ακόμη, ελκυστικό έργο αποτελεί η βιογραφία του με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ένας Εχθρός του Κράτους- Η ζωή του Μάρεϊ Ρόθμπαρντ» (An Enemy of the State: The Life of Murray Rotbard- 2000), από τον γνωστό Αμερικανό ακτιβιστή Justin Raimondo. Και για τα δύο αυτά έργα, αναζητούνται θαρραλέοι εκδότες και σκεπτόμενοι αναγνώστες για τη γνωριμία του με το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Μέχρι τότε, το βιβλίο «Τι Έκανε η Κυβέρνηση στα Χρήματά μας;» αποτελεί πραγματικά μία καλή εισαγωγή με την προβληματική του Rothbard, που σίγουρα θα αποτελέσει το έναυσμα για την βαθύτερη ενασχόληση με το πολυσχιδές έργο του.

Ο Milan Kundera έγραψε πως την περίοδο της κυριαρχίας του κομμουνιστικού καθεστώτος, «τίποτε δεν γραφόταν και τα πάντα είχαν σημασία. Σήμερα τα πάντα γράφονται και τίποτε δεν έχει σημασία». Πραγματικά στη σημερινή Ελλάδα της πελώριας βιβλιοπαραγωγής (όχι όμως και βιβλιοανάγνωσης), όπου, ειδικά στο χώρο των κοινωνικών επιστημών, χιλιάδες επί χιλιάδων σελίδων τυπώνονται με μοναδικό σκοπό την αναπαραγωγή της διανοητικής αλαζονείας και του ιδεολογικού δογματισμού της, σε μεγάλο βαθμό, κρατικοδίαιτης εγχώριας ιντελιγκέντσιας, και προσφέρονται σε ένα κοινό που αναζητά στηρίγματα για τις βεβαιότητές του (αντί να τις αμφισβητεί), λίγα βιβλία μπορούν να κάνουν τη διαφορά προσφέροντας πραγματικά κάτι το διαφορετικό. Το βιβλίο του Rothbard «Τι Έκανε η Κυβέρνηση στα Χρήματά μας;» είναι ένα από αυτά.

Filed under: Φιλελευθερισμος, Οικονομικα, Βιβλιοκριτικες — Δημήτρης Σκάλκος @ 3:19 pm (Διαβάστηκε 720 φορές)

Permalink TrackBack
1 Comment »

1.

[…] Ο αριστερός νομπελίστας οικονομολόγος Amartya Sen ορθά επισημαίνει την κοινωνική διάσταση στο έργο του θεμελιωτή του οικονομικού φιλελευθερισμού Adam Smith. Ο γνωστός αμερικανός αναρχο-φιλελεύθερος οικονομολόγος Murray Rothbard, στο βιβλίο του Economic Thought Before Adam Smith (1995), προχωρά περισσότερο υποστηρίζοντας πως, «στο Πλούτο των Εθνών, το laissez faire αποτελεί περισσότερο μία τεκμηριωμένη υπόθεση παρά έναν άκαμπτο και άμεσο κανόνα, και η φυσική τάξη είναι ατελής και πρέπει να ακολουθείται μόνο στις “περισσότερες των περιπτώσεων”. Πραγματικά, ο κατάλογος των εξαιρέσεων του Smith στο laissez faire είναι εντυπωσιακά μακρύς». […]

Pingback by e-rooster.gr » Ο Μπαμπούλας του Νεοφιλελευθερισμού — 9 July, 2006 @ 10:53 am