Αποθήκη Ελευθερίας

Αν κάποτε η ελευθερία του γραπτού τύπου ήταν δείγμα και μέτρο της ελευθερίας έκφρασης σε μια χώρα, τότε στην σημερινή ψηφιακή εποχή μια χώρα θα κρίνεται με βάση τις επιδόσεις της στην ελευθερία πρόσβασης και πλοήγησης στο διαδίκτυο. Πριν μερικούς μήνες είδαμε την προσπάθεια της Κούβας να μην επιτρέψει τη χρήση του ίντερνετ από κανένα οικιακό χρήστη! Μια παρόμοια, αν και πιο ήπια, λογοκρισία έρχεται από την Λαοκρατική (ο θεός να την κάνει) Δημοκρατία της Κίνας.

Το Yahoo! ενδίδει στις απαιτήσεις της κινεζικής κυβέρνησης και λογοκρίνει, βάσει των κατευθύνσεων που δίνει το Πεκίνο, την ιστορική κινεζική ιστοσελίδα του και το εργαλείο έρευνας Yisou, καταγγέλλουν οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα». Σύμφωνα με τη διεθνή αυτή οργάνωση για την ελευθερία του Τύπου, αν αναζητήσει κανείς στο Yahoo! China τις λέξεις «Ελεύθερο Θιβέτ», δεν θα πάρει κανένα αποτέλεσμα. Και αν πληκτρολογήσει «Φαλούν Γκονγκ» (το θρησκευτικό κίνημα που έχει απαγορεύσει η Κίνα), εμφανίζονται μόνον επίσημα κείμενα που επικρίνουν την οργάνωση. Αν αντίθετα ερευνήσει κανείς τις ίδιες λέξεις στο Yahoo! έξω από την Κίνα, οι λέξεις «Ελεύθερο Θιβέτ» δίνουν 95.000 αποτελέσματα και οι λέξεις «Φαλούν Γκονγκ» 375.000 - ενώ ο χρήστης παραπέμπεται επίσης στην επίσημη ιστοσελίδα του κινήματος.

Ακόμα χειρότερα, σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία, υπάρχουν τουλάχιστον 54 (κανείς δεν ξέρει πόσοι ακόμα) Κινέζοι φυλακισμένοι επειδή απλά εξέφραζαν την άποψή τους στο διαδίκτυο. Μερικοί έχουν προβεί και σε απεργίες πείνας. Όλα τα ίντερνετ καφέ είναι αναγκασμένα να χρησιμοποιούν ειδικό software που να επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο των σελίδων που επισκέπτονται οι χρήστες ενώ υπάρχει ειδικός κλάδος της αστυνομίας που ασχολείται με την παρακολούθηση και την καταστολή των ελευθεριών των χρηστών. Φυσικά αυτό είναι ασήμαντο κλάσμα των εκτεταμένων πολιτικών καταστολής και των καθημερινών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αυτή τη χώρα, αλλά ενδεικτικό της νοοτροπίας που επικρατεί.

Πώς όμως θα καταφέρει η Κίνα και κάθε άλλο κράτος που στερεί βασικές ελευθερίες στους πολίτες του να φτάσει σε επίπεδα συγκρίσιμα με τις δυτικές κοινωνίες; H ελευθερία της γνώσης, της έκφρασης και της πολιτικής αντιπροσώπευσης είναι έννοιες σχεδόν άγνωστες στην Κίνα και σε δεκάδες άλλα ολοκληρωτικά κράτη. Όσο και να φωνάζουμε, όσες πορείες και να κάνουμε, όσα e-mail διαμαρτυρίας και να στείλουμε, ελάχιστα μπορούμε ρεαλιστικά να συμβάλλουμε έτσι. Ούτε χρειάζονται εμπορικές κυρώσεις, εμπάργκο στα προϊόντα κτλ. Η πραγματική αλλαγή μπορεί να προέλθει μόνο από τις ξένες επενδύσεις και την ενσωμάτωση στο παγκόσμιο σύστημα ανταλλαγής αγαθών, υπηρεσιών και ιδεών. Η λύση δεν είναι η απομόνωση, είναι η περισσότερη παγκοσμιοποίηση.

Το άνοιγμα της κινεζικής αγοράς είναι η αρχή μιας μακράς και δύσκολης πορείας της χώρας προς τον εκδημοκρατισμό και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γι’ αυτό και η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων από την Κίνα είναι μια καταπληκτική ευκαιρία για να ενδυναμωθεί αυτή η πορεία. Όσο περισσότερο έρχονται σε επαφή οι κινέζοι με τον ελεύθερο κόσμο τόσο πιο πολύ υπάρχει περίπτωση στο μέλλον να διεκδικήσουν την ελευθερία τους. Η ελεύθερη αγορά θα δράσει ως μοχλός πίεσης και αλλαγών όπως έκανε και στην Ευρώπη και στην Αμερική πριν 2 αιώνες. Μέσω της εισαγωγής ξένων κεφαλαίων, την ανάπτυξη της οικονομίας κλπ σιγά, σιγά δημιουργείται μια μεσαία τάξη που διαρκώς αυξάνεται και που θα αρχίσει να διεκδικεί πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές ελευθερίες.

Ο ρόλος της ελεύθερης αγοράς στην κατάκτηση αυτών των ελευθεριών είναι κυρίαρχος. Όσο εξαγωγικές και αν είναι αυτές οι οικονομίες, είναι κλειστές στο εσωτερικό τους και σε μεγάλο βαθμό ελεγχόμενες. Οι ελεγχόμενες οικονομίες τους συμβάλλουν στην διαιώνιση της κατάστασης. Σε καμία πχ ελεύθερη αγορά δεν θα είχαν θέση τα ολιγοπώλια, αντίθετα εκεί επιδοτούνται (πχ Ν.Κορέα)! Όταν η οικονομική ανάπτυξη επιβραδυνθεί, και θα τεθούν σε κρίση τα μοντέλα παραγωγής και κοινωνικής οργάνωσης που εφαρμόζουν, θα ξεπηδήσουν φωνές αντίδρασης που θα βρουν πρόσφορο έδαφος (ενώ σήμερα αγνοούνται λόγω της ευφορίας που προκαλεί η ιλιγγιώδης ανάπτυξη). Το άνοιγμα των αγορών τους στον ελεύθερο ανταγωνισμό (πράγμα που θα γίνει αναγκαστικά για να προσαρμοστούν στον παγκόσμιο σύστημα και να γλιτώσουν από τις παγίδες των κλειστών και ρηχών αγορών τους) θα θέσει σε αμφισβήτηση το σύνολο των παραγωγικών τους δομών. Η ελεύθερη αγορά θα επιβάλει τους όρους του σεβασμού των πανανθρώπινων αξιών αν οι λαοί αυτοί θέλουν να συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία και να διεκδικήσουν μια καλύτερη μοίρα για τους εαυτούς τους. Από κει θα ξεπηδήσει η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις.

Το παράδειγμα της κρίσης του 97-98 είναι χαρακτηριστικό. Οι κλειστές οικονομίες τους με την υπερβολικά ρηχή χρηματαγορά, σε σχέση τις ανάγκες τους και το μέγεθος της οικονομίας τους, βρέθηκαν σε αδιέξοδο. Η Κορέα κατάφερε να ξεπεράσει την κρίση με την βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Χάρη στις μεταρρυθμίσεις που αυτό επέβαλε πέτυχαν ανάπτυξη 10% και 9% τα επόμενα δύο χρόνια. Τώρα όμως έχουν πάλι επιβραδυνθεί και αντιλαμβάνονται τις δομικές δυσκολίες που παρουσιάζει το σύστημα των τσαεμπόλ. Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις γίνονται αποδεκτές με μεγαλύτερη ευκολία (παρόμοια, πόσο διαφορετικά αντέδρασε η ελληνική κοινωνία στις ιδιωτικοποιήσεις την δεκαετία του 80 και στις αρχές του 90 και πώς από το δεύτερο μισό του 90 και μετά;). Σήμερα όλες οι λεγόμενες τίγρεις αναγκάζονται να είναι πολύ πιο πολιτικά ελεύθερες (στην Ινδονησία η χούντα κατέρρευσε κιόλας λόγω της κρίσης), να επιτρέπουν πολύ μεγαλύτερη οικονομική ελευθερία και να είναι πολύ πιο διάφανες στη λειτουργία τους, ώστε να ξαναποκτήσουν την εμπιστοσύνη των ξένων αγορών και κεφαλαίων. Μια παρόμοια κρίση στον μέλλον μπορεί να στείλει μια μέρα το Κ.Κ. Κίνας να κάνει παρέα στο Σουχάρτο.

Βέβαια δε φτάνει να δημιουργηθεί απλά μια ισχυρή μεσαία τάξη για να διεκδικηθούν πολιτικές αλλαγές. Πρέπει αυτή η μεσαία τάξη να έχει προκύψει μέσα από την ελεύθερη αγορά και να έχει συμφέροντα ταυτισμένα με την διεύρυνσή της και την διάδοση των ατομικών ελευθεριών. Οι σημερινοί ευκατάστατοι της Κίνας, της Σιγκαπούρης, ή του Ντουμπάι είναι πολύ πιο πιθανό να είναι σε αυτή τη θέση λόγω προνομίων από την εξουσία παρά λόγω ατομικής επιτυχίας στην ελεύθερη οικονομία. Όταν όμως η μεσαία τάξη αποτελείται από άτομα που έχουν συμφέρον τον περιορισμό της κρατικής παρέμβασης (ενώ τώρα μάλλον επωφελούνται από αυτή) τότε θα διεκδικήσουν αλλαγές που θα μεταφραστούν και σε πολιτικές διεκδικήσεις.

Η άνοδος νέων δυνάμεων μέσα από την ιδιωτική ελεύθερη οικονομία γίνεται μοχλός πίεσης στην κεντρική εξουσία και οιωνός ακόμα μεγαλύτερων μεταρρυθμίσεων. Η αντίσταση στην κρατική αυθαιρεσία θα γιγαντώνεται όσο μεγαλώνουν τα αντίθετα συμφέροντα και όσο η εξουσία θα αναγκάζεται να κάνει παραχωρήσεις για την ενίσχυση της οικονομίας. Μπορεί να μπορούσε να χειριστεί με το μαστίγιο ένα κάρο, αλλά καθώς η οικονομία της γίνεται αυτοκίνητο τα παλιά εργαλεία ελέγχου την απολυταρχικής εξουσίας γίνονται παρωχημένα. Μπορεί να μην φτάσουν εντελώς στο επίπεδο της Δύσης, έχουν όμως ανάγκη και μπορούν να αναπτύξουν θεσμούς που να προστατεύουν τα ατομικά δικαιώματα και την οικονομική τους ελευθερία. Αυτό που προέχει λοιπόν δεν είναι απλά η οικονομική ανάπτυξη αλλά και μεταρρυθμίσεις με το άνοιγμα των οικονομιών και την προώθηση των ανοιχτών αγορών.

Περλικός Φώτης

Filed under: Κοσμος — Φώτης Περλικός @ 5:13 pm (Διαβάστηκε 742 φορές)